Hakkın Kötüye Kullanılması Suç Mudur?
İzmir’de yaşamaya başladığımdan beri, bir şeyi fark ettim: İnsanlar, hakları konusunda oldukça hassas. Ama bir o kadar da hakkın kötüye kullanılması konusunda körler. Çünkü bizde genellikle “hak” denince, çok ciddi bir kavram değilmiş gibi algılanıyor. Oysa düşünün, “hak” bir noktada, başkalarının hayatını doğrudan etkileyen bir şey. Peki, hakkın kötüye kullanılması suç mudur? Yoksa, sadece “haklıyız, istediğimizi yaparız” mentalitesi mi bu? Bu soruya net bir şekilde cevap vermek istiyorum ve başlayalım…
Hakkın Kötüye Kullanılması: Güçlü Bir Hak Ama… Çok Mu Çeşitli?
Hak, başlangıçta kulağa çok masum bir kavram gibi gelir. Herkesin belli bir düzeyde sahip olduğu, yasal olarak tanınmış ve korunmuş bir şeydir. Ama sorun şurada başlar: Hak, her birey tarafından farklı algılanabilir. Yani, “benim hakkım” dediğinizde, karşı taraf bunu farklı bir şekilde yorumlayabilir. Sosyal medyada çokça gördüğümüz ve duyduğumuz “herkesin özgürlüğü, başkasının özgürlüğüyle sınırlıdır” sözü de burada devreye girer. Hangi hakkın kötüye kullanıldığı ve ne şekilde kullanıldığına bakmak gerekir. Çünkü bazen haklı olmak, yapılan hareketin ne kadar etik olduğunu sorgulamayı engelleyebilir.
Mesela, bir kişinin hukuki hakkını savunduğunu düşünün. Bu kişi, tıpkı bir hak savunucusu gibi duruyor, değil mi? Ama eğer bu kişi, kendi haklarını savunurken başkalarının haklarına zarar veriyorsa, işte o zaman “hakkın kötüye kullanılması” devreye girer. Bazen sosyal medya tartışmalarında da bunu görürsünüz. İnsanlar, “benim hakkım var, istediğimi yaparım” derken, bazen karşındaki kişinin hakkını hiçe sayarlar. Bu tür davranışlar, hem bireysel hem de toplumsal düzeyde kabul edilemez. İşte burada, hakkın kötüye kullanılmasının çok sayıda boyutunun olduğunu kabul etmek gerekir.
Hakkın Kötüye Kullanılması Suçtur: Güçlü Tarafı
Şimdi gelelim esas soruya: Hakkın kötüye kullanılması suç mudur? Evet, kesinlikle suçtur. Çoğu zaman “hak”ları kötüye kullanan kişiler, aslında başkalarına doğrudan zarar verirler. Hak bir noktada, insanların özgürlüklerini ve güvenliğini korumaya yönelik bir araçtır. Eğer bu hakkı, sadece kendi çıkarları doğrultusunda ve başkalarının hakkını ihlal ederek kullanıyorsanız, o zaman suç işlemiş oluyorsunuz. Hem hukuki hem de etik açıdan bu bir suçtur. Çoğu zaman bunu fark etmeden yapıyoruz. Mesela, sosyal medyada yaptığınız paylaşımlar, “benim özgürlüğüm” diyerek başkalarını hedef almak, onların haklarını yok saymak, bunun en bariz örneğidir.
Özellikle dijital dünyada, çok sayıda insan kendi hakkını savunurken, başkalarının haklarını ihlal ediyor. İşte burada hakkın kötüye kullanılması suçu devreye giriyor. Hani, hepimizin sosyal medyada birbirine söylediği “eleştiriler” vardır. Ama bazen, eleştirinin ötesine geçip hakaret, iftira, hatta şiddet içeren davranışlar sergilemek, işin kötüye gitmesine yol açar. Kendi hakkımızı savunurken, başkasının hakkına zarar vermemek gerekir. Eğer bunları yaparsak, kendi “haklı” olduğumuzu düşündüğümüz bir yerde, aslında büyük bir suç işlemiş oluruz.
Hakkın Kötüye Kullanılması: Zayıf Tarafı
Tabii ki, bu konuda bir de zayıf tarafı var: Her şeyin suç sayılabilmesi için net bir sınır çizmek gerekebilir. Herkese aynı gözle bakmak, her türlü “hak ihlali”ni suç saymak da bir noktada sorun olabilir. Çünkü bazen, “hak” dediğimiz şeyin tanımında bile belirsizlikler vardır. Örneğin, birinin özgürlüğünü ihlal etmek, başka birinin özgürlük hakkını savunmakla nasıl aynı kefeye konulabilir? Sosyal medyada yapılan paylaşımlar da tam olarak burada devreye giriyor. Birinin yaptığı bir şey, diğerini rahatsız edebilir. Peki bu, kötüye kullanım mı, yoksa sadece bir ifade özgürlüğü mü?
Çünkü bazen insanlar, sadece görüş farklıkları yüzünden birbirlerini suçlarlar. Bu da “hak” kavramını soyut hale getirebilir. Kimi zaman, yapılan şeyin suç olup olmadığı konusunda toplumun ortak bir görüşü olmayabilir. Yani, birinin hakkı kötüye kullanması durumunda, buna aynı tepkiyi verecek olan toplum kesimleri farklı olabilir. Bu durum, hakkın kötüye kullanımının sınırlarını biraz belirsizleştirir. Gerçekten, bu konuda net bir tanım yapabilir miyiz? Bu soruyu düşünmek, bize hak kavramının karmaşıklığı hakkında bir şeyler öğretir.
Sonuçta Ne Oluyor? Kötüye Kullanmak Suçtur Ama…
Sonuçta, hakkın kötüye kullanılması kesinlikle suçtur, ama bu suçun kapsamı ve sınırları hakkında hâlâ bir tartışma var. Hem kişisel hem de toplumsal düzeyde, “hak” kavramını düzgün bir şekilde anlamak, hem kendi haklarımıza hem de başkalarının haklarına saygı duymak gerekir. Çünkü sonu gelmeyen bir hak mücadelesi, her zaman başkalarının zarar görmesine yol açar. Herkesin hakları eşittir, ama bu hakları kullanırken başkalarının da haklarını ihlal etmemek gerekiyor. Hakkın kötüye kullanılması, gerçekten düşündüğümüzden daha büyük bir suçtur. Herkesin hakkı vardır, ama o hakkı kullanırken başkasının hakkını zedelememek çok önemli.