Giriş
Arkadaşlar, gelin birlikte bir zaman makinesine binip çocukluğumuzun parmakla sayılan ama hafızamızda devasa yankılar bırakan oyunlarından biri olan Körebe’nin peşine düşelim. Parklarda, sokak aralarında, okul bahçelerinde çığlıklarla ve kahkahalarla oynadığımız bu oyunu hatırlıyor musunuz? Gözler bir bezle bağlanır, “Ebe ben oldum” diye bağırılır, ardından bir sessizlik çöker gibi olur – yerel zamanın durduğu bir an. Ama peki, bu oyunun eski adı neydi? Nereden geliyor? Neden her yerde biraz farklı biçimde karşımıza çıkıyor? İşte sizinle bulduğum detaylar…
—
Körebenin Kökenleri ve Eski Adı
Çocuk oyunları çoğu zaman sade bir eğlenceden daha fazlasını taşır; kültürel bir miras, ritüelleşmiş bir pratik ya da kolektif hafızada silinmez izler bırakır. Körebe de tam olarak böyle bir oyun. Akademik araştırmalar, bu oyunun Anadolu’da “Kör Çepiç” ya da “Kör Keçi” gibi isimlerle de bilindiğini ortaya koyuyor. ([DergiPark][1])
Dahası, uluslararası ölçekte bakıldığında, oyunun antik kökenleri de var: Oyunun ana hatlarıyla benzer versiyonları Antik Yunan’dan itibaren izlenebilir. Mesela Yunan’da “tiflomiga” (göz bağlı devinim) benzeri bir oyuna dair izler var. ([varanvinc.com.tr][2])
Dolayısıyla, “eski adı” ifadesinden kastımız sadece Türkiye içindeki farklı adlar değil, aynı oyunun farklı coğrafyalar ve dönemlerde aldığı farklı isimler. Örneğin İtalya’da “mosca cieca” (kör sinek), Almanya’da “blinde Kuh” (kör inek) gibi adlarla karşımıza çıkıyor. ([varanvinc.com.tr][2])
Sonuç olarak, körebenin Türkiye’de yaygın adı olan “Körebe”den önce Kör Çepiç / Kör Keçi gibi adlarla anıldığı söylenebilir.
—
Günümüzdeki Yansımaları
Bugün şehir playgroundlarında veya apartman bahçelerinde “Körebe” diyecek bir çocuk grubuyla karşılaşmak biraz nostaljik bir sahne. Teknolojinin gölgesinde geleneksel oyunlarımız görece azalmış durumda. Öyle ki bir kültür yazısında, körebenin Anadolu’daki birçok yörede “kör çepiç” adıyla anıldığı ve oyunun toplumsal bellekte saklı bir ritüel iz taşıdığı ifade ediliyor. ([DergiPark][3])
Ayrıca dilimizde “adeta körebe oynuyoruz” gibi deyimler oluşmuş durumda; yani bu oyun sadece fiziki bir aktivite değil, metaforik anlamda da yer edinmiş. ’Görmeden hareket etme’, ’elimizi başka yere götürüp yakalanma riski’ gibi durumlarda bu ifade kullanılıyor. ([bilgisozlugu.com][4])
Okullarda, çocuk gelişimi açısından bu oyunun hâlâ kullanıldığı da var: yön bulma, denge, işitme duyusu, grup içinde hareket etme gibi becerileri destekliyor. ([Bengü Türk – Milletin Televizyonu][5])
—
Geleceğe Bakış: Potansiyel Etkiler ve Sürdürülebilirlik
Bana göre, körebenin geleceği iki açıdan önemli: kültürel miras olarak korunması ve modern bağlamlarda yeniden yorumlanması.
Kültürel miras olarak korunması: Geleneksel oyunlarımız, sadece eskiyi anımsatmakla kalmaz; toplumsal bağları güçlendirir, kuşaklar arasında köprü kurar. “Kör Çepiç” ya da “Körebe” gibi oyunlar, hafızamızda kolektif bir yer tutar. Onların unutulması, sadece bir oyunun kaybı değil, bir kültürel parçanın eksilmesi demek.
Modern bağlamda yeniden yorumlanması: Dijital çağda çocuklar sokak yerine ekranlara yöneliyor olabilir ama bu, klasik oyunların etkisinin tamamen yok olduğu anlamına gelmiyor. Örneğin okul kulüplerinde, yaz kamplarında ya da hatta VR/AR teknolojileriyle oyunlaştırılmış versiyonlarda “göz bağlı bir ebe” konsepti modern formata uyarlandığında yeni kuşaklara da aktarılabilir. Böylece “Körebe” sadece bir nostalji unsuru değil, aktif bir öğrenme ve eğlence aracı haline gelebilir.
Beklenmedik alanlardaki etkileri: Bu oyun aslında işbirliği, yön duygusu, empati ve dikkat gibi becerileri barındırıyor. Bugünün iş dünyasında ekip içinde koordinasyon gerektiren durumlarda bile “kör ebe” metaforu kullanılabilir – bir liderin gözleri kapalı rehberlik etmesi, takımın seslere ve dokunuşlara güvenmesi gibi. Ayrıca senaryo eğitimi ya da empati geliştirme çalışmaları içinde çocuklara yönelik oyun terapileri bağlamında da kullanılabilir.
—
Sonuç
“Körebe” oyununun eski adı aslında tek bir kelimeyle tanımlı olmaktan çok, coğrafi ve kültürel farklılıkların yarattığı çeşitliliği içinde barındırıyor: “Kör Çepiç”, “Kör Keçi” gibi adlarla anılmış olması bu zenginliğin bir göstergesi. Günümüzde bu oyun hem eğlence hem eğitim açısından değerlidir ve gelecekte doğru yaklaşımlarla çocukluklardan modern yaşamlara, fiziksel hareketlerden dijital dönüşümlere kadar pek çok alana dokunabilir.
Arkadaşlar, bir sonraki sokak oyunu anısında belki bir “Körebe” turu daha yapalım — gözlerimizi bağlayalım, farklı jenerasyonlarla bu oyunu paylaşalım ve çocukluğumuzun seslerini tekrar duyuralım.
[1]: https://dergipark.org.tr/tr/pub/antropolojidergisi/issue/53200/675915?utm_source=chatgpt.com “Antropoloji » Makale » “Kör Keçi”den “Körebe”ye: Oyun İçinde Oyun”
[2]: https://varanvinc.com.tr/tag/korebe-oyunu-nasil-oynanir-okul-oncesi/?utm_source=chatgpt.com “Körebe oyunu nasıl oynanır okul öncesi – varanvinc.com.tr”
[3]: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1174263?utm_source=chatgpt.com “ANTROPOLOJİ Antropoloji (39) (2020 – DergiPark”
[4]: https://bilgisozlugu.com/detay/korebe-nedir-korebenin-kurallari-nelerdir-6302.html?utm_source=chatgpt.com “Körebe nedir? Körebenin kuralları nelerdir? – bilgisozlugu.com”
[5]: https://www.benguturk.com/korebe-oyunu-nedir-geleneksel-cocuk-oyununun-kurallari-ve-eglencesi?utm_source=chatgpt.com “Körebe Oyunu Nedir? Geleneksel Çocuk Oyununun Kuralları ve Eğlencesi”